بدون تردید سطح ارتباط روسیه با مسائل مربوط به خاورمیانه به میزان زیادی با سطح روابط آمریکا و اسرائیل بستگی دارد، زیرا استحکام این رابطه به ائتلافی می انجامد که هر گونه پیشنهاد روسیه به طرف های مناقشه را به چالش می کشد، چرا که آمریکا به شدت تلاش می کند نقش روسیه را تا حدو ممکن در تحولات منطقه کاهش دهد.
اما هر گاه سطح روابط میان واشنگتن و تل آویو کاهش یابد، به تبع آن، ابعاد مشارکت روسیه در تحولات منطقه گسترش می یابد، زیرا کابینه رژیم صهیونیستی تلاش می کند طرف و همپیمان تازه ای بیابد تا از چالش هایی که در منطقه علیه این رژیم شکل می گیرد، بکاهد.
روابط رژیم صهیونیستی در ماه های اخیر و به تعبیر دقیق تر از زمانی که باراک اوباما به ریاست جمهوری آمریکا رسید، سردتر شده است. این وضعیت به ویژه در خلال دیدار اوباما با نتانیاهو کاملا آشکار بود، هر چند که مقامات دو طرف تلاش کردند تا با اظهاراتی، فضایی مثبت و گرم از این دیدار به دیگران القا کنند.
گفته می شود اوباما که تلاش های زیادی برای افزایش اعتماد متقابل آمریکا و کشورهای عربی و جهان اسلام از خود نشان داده، کوشیده است تا این گرایش خود را در دیدارش با نخست وزیر رژیم صهیونیستی نشان دهد تا آنکه دستاوردهای خود در این عرصه را از دست ندهد. منابع دیپلماتیک روسیه گفته اند که مذاکرات اوباما و نتانیاهو که پشت درهای بسته انجام شد و نزدیک به دو ساعت به طول انجامید، بیشتر بر راه های از سرگیری مذاکرات صلح میان تل آویو و تشکیلات خودگردان متمرکز بود.
احتمال می رود که هدف از سخت گیری های کاخ سفید علیه تل آویو، قانع ساختن محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان برای لغو تصمیمش در خصوص عدم نامزدی در انتخابات آینده ریاست تشکیلات خودگردان بوده باشد و این کار با زیر فشار گذاشتن نخست وزیر اسرائیل برای نرمش نشان دادن در مقابل فلسطینیان جهت وادار کردن آنان به از سرگیری مذاکرات صورت می گیرد. اما اوباما یک بار دیگر بر تعهد دولت آمریکا به حمایت از امنیت “اسرائیل” و ادامه همکاری های نظامی با رژیم صهیونیستی تاکید کرد که این امر را می توان تلاشی برای گذر از بحران روابط میان دو طرف ارزیابی کرد.
این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که سیاست های افراط گرایانه اسرائیل و پافشاری این رژیم بر ادامه طرح های شهرک سازی و توسعه مناطق اشغالی، رئیس تشکیلات خودگردان را در آستانه برگزاری انتخابات فرا روی تشکیلات خودگردان با بن بست سیاسی روبرو ساخته و او را به متوقف ساختن مذاکرات وادار کرده است. به نظر می رسد تلاش های تشکیلات خودگردان برای نشان دادن حسن نیت در قبال روند سازش که تازه ترین آنها درخواست محمود عباس برای به تعویق انداختن زمان بررسی گزارش گلدستون بود، تنها یک نتیجه داشت و آن کاهش محبوبیت عباس و کاهش اعتماد فلسطینیان به تشکیلات تحت ریاست او بود.
از این رو می توان گفته که سیاست های راست گرایانه صهیونیست ها به صورت مستقیم در ناکام ماندن تلاش های دولت آمریکا برای خروج از بحران به وجود آمده در خاورمیانه نقش داشته و به توقف مذاکرات منجر شده است که این امر می تواند ضربه سختی به برنامه های اوباما تلقی شود، زیرا او از زمان به دست گرفتن قدرت در کاخ سفید تلاش کرده است تا روابط آمریکا با کشورهای عربی و روند سازش در خاورمیانه را اصلاح کند.
دولت تل آویو مضاف بر این اقدامات، حتی سفرهای جورج میچل فرستاده ویژه آمریکا به خاورمیانه را که به صورت دوره ای انجام گرفته، نیز با شکست مواجه ساخته است. در همین راستا افیگدور لیبرمن وزیر امور خارجه اسرائیل اعلام کرد که امکان دستیابی به توافق صلح همه جانبه با فلسطینیان در آینده نزدیک وجود ندارد. این سخنان در پاسخ به اظهارات میچل که گفته بود واشنگتن در کوتاه ترین زمان ممکن تلاش های خود را برای از سرگیری مذاکرات سازش میان اسرائیل و فلسطینیان از سر خواهد گرفت و این امر می تواند گامی مهم در جهت تحقق صلح فراگیر در منطقه به ویژه میان اسرائیل و همسایگانش به خصوص سوریه و لبنان باشد، بیان شده است.
احتمال می رود دستیابی تندروها در اسرائیل به قدرت، به ویژه پس از تحولاتی که در سیاست های واشنگتن در قبال مسائل مربوط به خاورمیانه رخ داده است، واکنش تل آویو به جهت گیری دولت اوباما باشد، زیرا صهیونیست ها بر این باورند که اوباما به عرب ها تمایل بیشتری دارد و این امر منافع اسرائیل را تهدید می کند. به همین سبب انتظار می رود که دیدارهای اوباما و نتانیاهو در فضای سردی برگزار شود به ویژه که رئیس جمهور آمریکا یک بار دیگر بر پایبندی واشنگتن به اصل تشکیل دو دولت و تضمین امنیت آنها تاکید کرده و گفته است که این موضوع از مرحله شعار به مرحله عمل و اقدام منتقل شده است.
چنین وضعی زمینه را برای ایفای نقش بیشتر روس ها فراهم می کند، زیرا اسرائیل از نقش کنونی آمریکا منطبق با نگرش اوباما نگران است، اما نقش آفرینی روسیه در این عرصه با آنچه اسرائیل در پی آن است، همخوانی چندانی ندارد، زیرا نگرش سیاسی زمامداران مسکو نیز بر صلح همه جانبه و فراگیر از جمله در جبهه های سوریه و لبنان تاکید دارد و از حق ملت فلسطین در تاسیس دولت مستقل در سرزمین خود حمایت می کند.
*کارشناس امور انرژی در روسیه
منبع: روزنامه البیان چاپ امارات
