هر کشور مستقلی نظام سیاسی خاص خود را دارد که تا اندازه زیادی با میراث فکری و فرهنگی و ایدئولوژی آن در ارتباط و نمایانگر رویکرد سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ملت آن است و هنگام بروز اختلاف به این نظام روی آورده می شود و هیچ کس نمی تواند آن را نادیده بگیرد و در نهایت همگان از آن راضی و خشنود هستند.
در این میان وضعیت نظام سیاسی فلسطین بسیار عجیب و غریب و متفاوت از سایر نظام هاست. ما سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) و تشکیلات خودگردان را داریم و این یک دوگانگی بسیار بد و عجیبی است که پیوسته باعث درگیری میان طرفین شده است. هیچ توافقی میان سازمان آزادی بخش فلسطین و تشکیلات خودگردان وجود ندارد و این که کدامین طرف بیانگر رای و انتخاب ملت فلسطین است. می توان گفت که تشکیلات خودگردان مشروعیت خود را در انتخاباتی آزاد و شفاف به دست آورده است، اما سازمان آزادی بخش فلسطین هرگز از یک چنین مشروعیتی برخوردار نیست و از این دوگانگی به بدترین نحو ممکن سوء استفاده کرده است.
از نظر قانون اساسی “ساف” مسئول تشکیلات خودگردان است و لذا می توان گفت که “ساف” قدرتی بالاتر از این تشکیلات و قادر است آن را منحل کند. رابطه میان “ساف” و تشکیلات خودگردان دو مرحله یا دو دوران کاملا متفاوت از هم را طی کرده است؛ در مرحله نخست “ساف” حق ایفای نقش سیاسی یا دخالت در تصمیم گیری های سیاسی و اداره امور داخلی اعم از سیاسی یا اقتصادی یا اجتماعی را نداشت. “ساف” در این مرحله تنها نماینده ملت فلسطین در محافل بین المللی به شمار می آمد و حتی رئیس دایره سیاسی آن نیز نمی توانست نماینده ملت فلسطین باشد. این مرحله در طول دوران حکومت یاسر عرفات رئیس فقید تشکیلات خودگردان و بخش هایی از دوران حکومت جانشین وی یعنی محمود عباس (ابو مازن) وجود داشت. نقش سازمان آنقدر به تحلیل رفته بود که گویی وجود خارجی ندارد، به طوری که تشکیلات خودگردان تقریبا بر همه امور سیاسی و اقتصادی فلسطینیان تسلط داشت. در این مرحله یک افسر عضو سرویس های امنیتی تشکیلات خودگردان قادر بود یک عضو کمیته اجرایی یا شورای ملی “ساف” را فراخوانده و از وی باجویی به عمل آورد و در برخی موارد نیز وی را بازداشت کند؛ از جمله بازداشت احمد سعدات عضو کمیته اجرایی “ساف” از جبهه خلق برای آزادی فلسطین که سال ها در زندان اریحا باقی ماند به رغم آن که دیوان عالی حکم غیر قانونی بودن بازداشت وی را صادر کرده بود.
و اما در مرحله دوم نقش سازمان آزادی بخش فلسطین احیا شد. این مرحله به ضرر تشکیلات خودگردان رقم خورد، به طوری که توانست در تصمیم گیری ها دخالت کند. یک چنین معضلی زمانی بروز پیدا کرد که جنبش مقاومت اسلامی حماس در انتخابات مجلس قانونگذاری فلسطین اکثریت آرا را بدست آورد؛ به زبان ساده تر بگوییم که در گذشته رابطه ای ناپایدار و ناهمگون میان “ساف” و تشکیلات خودگردان وجود داشت به طوری که هیچ فرقی میان تشکیلات خودگردان و سازمان آزادی بخش فلسطین وجود نداشت و به همین خاطر تشکیلات بر “ساف” حکم می راند اما هنگامی که انتخابات اخیر فتح را از گردونه قدرت بیرون و به حاشیه راند برخی از رهبران فتح بهتر آن دیدند که نقش “ساف” را احیا کنند تا از این طریق بار دیگر حکومت کنند گو این که زبان حال آنان می گوید که اگر از دری بیرون رفتیم از دری دیگر وارد خواهیم شد.
این دوگانگی عجیب در صورتی که ادامه یابد و عقلای فلسطینی ریشه بحران را پیدا نکنند و منافع شخصی و حزبی خود را بر منافع ملی ترجیح ندهند منجر به شعله ور شدن آتش جنگ داخلی خواهد شد و این دوگانگی تنها زمانی از بین خواهد رفت که “ساف” نماینده تمامی طیف های سیاسی فلسطین شود و نه منحصر به گروهی خاص.
