شهرهایی که به دور آنها دیوار کشیده شده است تاکنون لذت خوشبختی را نچشیده اند. اکنون بیت المقدس نیز بار دیگر به آغوش چنین شهرهایی باز گشته است. ما بین سال های 1948 و 1967م. خط آتش بس میان “اسرائیل” و اردن شهر بیت المقدس را به دو بخش شرقی عربی و غربی یهودی تقسیم می کرد. پس از اشغال این شهر در سال 1967م. “اسرائیل” مدعی شد که این شهر تا ابد پایتخت این رژیم باقی خواهد ماند.
اما اکنون مانعی از بتن مسلح و سیم های خاردار بار دیگر و پیش از آنکه زمانی طولانی گذشته باشد، در اطراف این شهر قرار گرفته است. این “دیوار امنیتی” که رژیم “اسرائیل” در حال ساختن آن در داخل و اطراف کرانه باختری است، قدس را تجزیه می کند، با این تفاوت که این دیوار جدید روی مرزهای قدیمی ساخته نمی شود، بلکه شهرک های اشغالی را که “اسرائیل” پس از جنگ 1967 در قدس اشغالی و کرانه باختری ساخته است به این رژیم ضمیمه می کند، مضاف بر آنکه بیشتر شهرک های عرب نشین این منطقه نیز به وسیله این دیوار و از سوی “اسرائیل” بلعیده می شود، زیرا با تکمیل ساخت این دیوار و در صورت بسته شدن دروازه هایش، قدس شرقی از دیگر مناطق کرانه باختری رود اردن جدا می شود و ارتباطش با این منطقه به صورت کامل قطع می گردد.
مسأله قدس همزمان با آنکه یک معضل شمرده می شود، نماد معنوی مناقشه ای گسترده تر نیز هست. این موضوع نیز در ذات خود یک معضل است، زیرا عرب ها و یهودیان هیچ راهی برای تقسیم شهر یا تقسیم وظایف اداره آن میان خود نیافته اند. در قدس دین و تاریخ مانع از آن شده است که این دو دین به صورت مسالمت آمیز در کنار هم قرار گیرند، زیرا ادیان و نژادهای مختلفی در این شهر زندگی می کنند. یهودیان بر این باورند که ورود به کوه معبد که از نظر آنان مقدس ترین مکان است، تا روز قیامت ممنوع است. این مکان در حقیقت همان حرم مقدسی است که محمد (صلی الله علیه و سلم) از آن عروج کرد.
به رغم آنکه از سراسر جهان طرح های صلح زیادی برای پایان دادن به این مناقشه ارائه شده، اما هیچ یک از آنها تاکنون با موفقیت همراه نبوده است. در طرح تقسیم سازمان ملل که در سال 1947 مطرح شد، آمده است که این شهر باید به صورت بین المللی اداره شود، اما “اسرائیل” و اردن در سال 1948م. تصمیم گرفتند که بخش هایی را که آن دو در زمان جنگ در اختیار گرفته بودند، حفظ کنند.
حدود پنج سال پیش، بیل کلینتون بر اساس معیارهای خود طرح تقسیم شهر را تدوین کرد، اما به جای آن، جنگ دیگری به صورت انتفاضه فلسطینیان آغاز شد.
تا زمانی که مشکل قدس حل نشود صلح در فلسطین برقرار نمی شود، زیرا این مشکل مضاف بر موضوع سرنوشت آوارگان فلسطینی از سرزمین های اشغالی 1948م. دو بخش اصلی مناقشه است و هرگونه حرکتی که “اسرائیل” قصد داشته باشد برای جدایی از فلسطینیان انجام دهد، باید این نکته را مد نظر داشته باشد که جدایی کامل دست کم در قدس امکان پذیر نیست.
این موضوع 40 سال پیش یعنی در سال 1967 از چنان حساسیتی برخودار نبود، زیرا بسیاری از یهودیان و ارتدوکس ها عقیده داشتند که رفتن یهودیان به کوه معبد تا روز قیامت بر آنان حرام است و این امر موجب شد که اداره حرم مقدس و مساجد آن همچنان در دست مسلمانان باقی بماند.
اما “اسرائیل” در منطقه اطراف قدس سیاست سیطره کامل را پی گرفته و تلاش می کند وضعیت جدیدی در این منطقه به وجود آورد و این سیاست را با اسکان یهودیان در این منطقه به منظور تغییر ترکیب جمعیتی آن عملی سازد. “اسرائیل” در همین راستا نقاطی از اراضی اشغالی 1967 را در شرق و شمال و جنوب قدس به منظور اسکان یهودیان مهاجر اختصاص داد و شهرک هایی در آنجا احداث کرد.
از این رو، تغییرات ایجاد شده مانع از آن می شود که این شهر بار دیگر مانند مرزهای آتش بس سال 1967 میان دو طرف تقسیم شود، با این وجود سیاست رژیم صهیونیستی در ابعاد دیگر با شکست مواجه شده است، زیرا جهانیان و سازمان ملل و حتی آمریکا همچنان با الحاق شهر قدس به “اسرائیل” و اسکان یهودیان در بخش شرقی مخالفند و آن را غیر قانونی می دانند. کما اینکه به رغم وحشی گری های رژیم صهیونیستی برای اخراج عرب های ساکن قدس از خانه هایشان، هنوز هم ترکیب جمعیتی همه برنامه های “اسرائیل” را در این منطقه با شکست مواجه ساخته است و به رغم ادعاهای رسانه ای و تبلیغاتی “اسرائیل” این شهر هنوز از نظر روحی و معنوی در دست فلسطینیانی است که از شرکت در انتخابات شهرداری ها خودداری می کنند و بر اینکه آنان جزئی از دولت مستقل فلسطینی هستند، پای می فشارند.
شهر بیت المقدس خود یک دنیای کوچک است و “اسرائیل” یهودیان را در بسیاری از مناطق کرانه غربی رود اردن اسکان داده است، اما شهرک های به وجود آمده از حضور این یهودیان غیر قانونی است. در قدس نیز ترکیب جمعیتی تحقق آروزی تشکیل “اسرائیل بزرگ” را برای سران صهیونیسم ناممکن ساخته است، زیرا کابینه آینده رژیم صهیونیستی بر این باور است که باید به مناطقی کمتر از آنچه تاکنون می اندیشید، رضایت دهد و بگذارد در بخش دیگری از این مناطق دولت مستقل فلسطین تشکیل شود.
رژیم صهیونیستی مرزهای مشخص شده در سال 1967م. را تا حدود زیادی از بین برده است و با این کار امکان دستیابی به سازش از طریق مذاکره را نیز کاهش داده است. به همین سبب برخی گمان می کنند که “اسرائیلی ها ” با آگاهی از این وضع، دریافته اند که بهترین راه برای آنان اجرای طرح عقب نشینی یکجانبه به مرزهایی است که خودشان تعیین می کنند به همین سبب لازم است دیواری امنیتی ایجاد کنند تا مانع از ورود فدائیان فلسطینی به اراضی اشغالی تحت سیطره “اسرائیلی ها” شود و شهرک هایی را که خارج از دیوار امنیتی قرار می گیرند، برچینند و منتظر بمانند تا فرصتی بهتر برای آنان فراهم شود.
با عقب نشینی یکجانبه “اسرائیل” از نوار غزه و در صورتی که این رژیم شهرک های اشغالی دیگری در کرانه باختری تخلیه کند، امکان تأسیس دولت فلسطین بیشتر می شود، اما حتی اگر این امر بهتر از هیچ باشد، باز هم این کارها نمی تواند جایگزین صلحی باشد که از طریق مذاکره تحقق می یابد.
باز هم بیت المقدس علت این مسأله را روشن ساخته است، زیرا بهانه رژیم صهیونیستی فقط امنیتی نیست، بلکه راهی است تا بخش های بیشتری از زمین های مناطق اشغالی در کرانه باختری مصادره شود و مناطق بیشتری در داخل مرزهایی قرار گیرد که “اسرائیل” در صدد تعیین آن است.
ساخت دیوار امنیتی در اطراف قدس، ترکیب جمعیتی این منطقه را نادیده گرفته و قدس شرقی را نیز به کام “اسرائیل” می برد. این مسأله با شیوه مصادره اراضی این منطقه کاملا مشخص است. با عملی شدن این وضع ارتباط هزاران فلسطینی با دیگر مناطق فلسطینی نشین در کرانه باختری رود اردن قطع می شود و در نتیجه بسیاری از آنان مجبور خواهند شد انتفاضه جدیدی را آغاز کنند یا به صفوف فدائیان بپیوندند.
بی گمان، باز تقسیم قدس آن گونه که اکنون مد نظر “اسرائیلی ها” است، مسائل را پیچیده تر و بدتر می کند، از همین رو دیگر صلحی ایجاد نمی شود، مگر آنکه این شهر همچنان به روی غرب و شرق آن باز بماند یا آنکه دستم کم “اسرائیل” از ساخت دیوار امنیتی دست بردارد، زیرا مسدود کردن این مناطق به وسیله دیوار و محاصره فلسطینیان قدس، امکان از سرگیری خشونت ها را بسیار بیشتر می کند.
