سوئیس در اقدامی بحث‌برانگیز، کنفرانس بین‌المللی مربوط به اجرای کنوانسیون چهارم ژنو در اراضی اشغالی فلسطین را که قرار بود در ۷ مارس ۲۰۲۵ برگزار شود، لغو کرد. مقامات سوئیسی دلیل این اقدام را نبود توافق بین‌المللی و حمایت کافی کشورها عنوان کردند، اما منابع دیپلماتیک فاش کردند که این تصمیم تحت فشارهای سیاسی برخی کشورها اتخاذ شده است. این امر بار دیگر پرسش‌هایی درباره بی‌طرفی سوئیس و تعهد آن به قوانین بین‌المللی، به‌ویژه در قبال نقض مداوم حقوق فلسطینیان، مطرح کرده است.
اهمیت کنفرانس و دلایل لغو آن
کنفرانس مذکور قرار بود به بررسی نحوه اجرای کنوانسیون چهارم ژنو مصوب ۱۹۴۹ بپردازد که هدف آن حمایت از غیرنظامیان در زمان جنگ و اشغال است.
آنچه که از این نشست انتظار می‌رفت:
- بررسی موارد نقض حقوق بشر از سوی “اسرائیل”
- ارائه راهکارهایی برای تحریم‌های بین‌المللی علیه “اسرائیل”
- حمایت از تحقیقات بین‌المللی درباره جنایات جنگی در فلسطین
با این حال، لغو کنفرانس، به جای یک شکست دیپلماتیک ساده، ضعف جدی در سازوکارهای بین‌المللی برای حمایت از فلسطینیان را نشان می‌دهد. این تصمیم به “اسرائیل” فضای بیشتری برای ادامه تجاوزات خود بدون ترس از مجازات می‌دهد و تردیدهایی را درباره توانایی جامعه بین‌المللی در اجرای قوانین بین‌المللی ایجاد کرده است.
نقش سوئیس در کنوانسیون ژنو
سوئیس به دلیل بی‌طرفی تاریخی خود میزبان کنوانسیون‌های ژنو بوده است. این کشور نه‌تنها محل تأسیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ است، بلکه سازمان‌های بین‌المللی مهمی مانند سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری را نیز در خود جای داده است. با این حال، تصمیم اخیر سوئیس نشان می‌دهد که حتی یک کشور با سابقه بی‌طرفی نیز نمی‌تواند از فشارهای سیاسی بین‌المللی مصون بماند.
دلایل اصلی لغو کنفرانس
برخلاف توجیه رسمی دولت سوئیس، واقعیت‌های سیاسی نشان می‌دهند که فشارهای کشورهای غربی و اختلاف‌نظرها درباره پیش‌نویس بیانیه نهایی کنفرانس، از دلایل کلیدی این لغو بوده‌اند. برخی از مهم‌ترین عوامل شامل:
- مخالفت “اسرائیل” و اعمال فشار بر کشورهای غربی برای عدم حمایت از کنفرانس.
- حمایت غیرمستقیم آمریکا از “اسرائیل” و ایجاد فضای سیاسی نامناسب برای برگزاری کنفرانس.
- عدم گنجاندن اقدامات الزام‌آور در پیش‌نویس سوئیس، که اعتراض فلسطین و سازمان همکاری اسلامی را به دنبال داشت.
- تلاش برای قرار دادن فلسطینیان و “اسرائیل” در یک سطح و اشاره به «نقض‌های صورت‌گرفته از سوی همه طرف‌ها»، که واکنش منفی کشورهای عربی و اسلامی را برانگیخت.
- عدم تمایل اتحادیه اروپا به اتخاذ موضعی سختگیرانه علیه “اسرائیل”، به‌ویژه به دلیل نگرانی از پیامدهای اقتصادی و دیپلماتیک.
با کاهش حمایت‌های بین‌المللی، میزان مشارکت کشورهای مدعو نیز کمتر از حد انتظار بود و این بهانه‌ای برای سوئیس شد تا کنفرانس را لغو کند. برخی تحلیلگران بر این باورند که برنامه‌ریزی برای کاهش مشارکت به‌طور عمدی انجام شده بود تا از تأثیرگذاری این نشست کاسته شود.
سوابق تاریخی سوئیس در قبال فلسطین
این اولین بار نیست که سوئیس در مواجهه با موضوع فلسطین موضعی محتاطانه اتخاذ می‌کند. در سال ۲۰۰۱، سوئیس کنفرانسی را برای بررسی وضعیت اراضی اشغالی برگزار کرد، اما به دلیل فشارهای آمریکا و “اسرائیل”، این نشست تنها ۱۵ دقیقه طول کشید و به بیانیه‌ای غیرالزام‌آور محدود شد. همچنین در سال ۲۰۰۹، با وجود انتشار گزارش گلدستون درباره جنایات “اسرائیل” در غزه، سوئیس هیچ اقدام عملی برای تقویت روند پاسخگویی بین‌المللی انجام نداد.
آینده اجرای کنوانسیون ژنو در قبال فلسطین
لغو این کنفرانس به معنای پایان تلاش‌ها برای اجرای کنوانسیون ژنو در اراضی اشغالی فلسطین نیست. این رویداد می‌تواند انگیزه‌ای برای کشورها و سازمان‌های حقوق بشری باشد تا راه‌های دیگری را برای اجرای عدالت دنبال کنند. از جمله:
- انتقال این کنفرانس به کشوری دیگر که کمتر تحت فشارهای سیاسی قرار دارد.
- استفاده از مجمع عمومی سازمان ملل برای بحث در این زمینه.
- پیگیری پرونده‌های حقوقی در دادگاه بین‌المللی دادگستری یا محاکم ملی با صلاحیت جهانی.
در نهایت، پرسش اصلی این است که آیا جامعه بین‌المللی می‌تواند از موانع سیاسی عبور کرده و برای اجرای قوانین بین‌المللی در قبال “اسرائیل” راهی بیابد؟
