سران کشورهای عربی به شدت از اختلافات میان گروه های فلسطینی که به ضرر ملت و مساله فلسطین است، ناراحت و خشمگین هستند و خود فلسطینیان را مسئول عواقب این مساله می دانند. “سعود الفیصل” وزیر امور خارجه عربستان سعودی در پایان نشست وزاری خارجه کشورهای عرب در قاهره که هفته گذشته برگزار شد، اظهار داشت که « ما در کل تاریخ چنین وضعیتی را مشاهده نکرده بودیم که یک جنبش آزادی بخش متشکل از 3 یا 4 ارتش با اختلافات اساسی میان خود دست و پنجه نرم کرده و در حالی که دشمن آنها را هدف حملات خود قرار می دهد، گروه های عضو آن با یکدیگر درگیر باشند. کشورهای عربی و گروه های فلسطینی به صراحت باید به این مساله اعتراف کنند.»
هیئت وزرای خارجه کشورهای عربی که به طور معمول مسئول تدوین بیانیه پایانی نشست های سران عرب است در سال های اخیر سعی کرده است که بحران های موجود در جهان عرب را کنترل کرده و از گسترش اختلافات جلوگیری کند. در حالی که سران برخی کشورهای عربی مانند پادشاه عربستان و رئیس جمهور سوریه حاضر به دیدار و گفتگو با یکدیگر نیستند، اعضای هیئت مذکور هر از چند گاهی با هم دیدار کرده و طرح هایی را برای میانجیگری میان طرف های درگیر در کشورهای عربی ارائه می دهند.
نشست های این هیئت معمولا از لحاظ رسمیت از اهمیت کمتری نسبت به نشست سران این کشورها برخوردار است که معمولا با اظهار نظرهای کارشناسانه و مشخصی همراه می شود. اما با این وجود، این نشست ها نیز گاهی با اظهار نظرهای سخت مقامات شرکت کننده در آن همراه می شود که از جمله آنها می توان به اظهارات فیصل در نشست اخیر اشاره کرد.
فیصل به منظور خارج کردن کشورهای عربی از زیر بار مسئولیتی که شهروندان عرب سعی در نسبت دادن آن به سران این کشورها دارند، تاکید کرد که «کشورهای در ایفای نقش خود در قبال مساله فلسطین کوتاهی نکرده اند و به عنوان مثال در این زمینه می توان به کشور مصر اشاره کرد که تلاش های زیادی در این زمینه انجام داده است. کشورهای عربی همیشه در کنار ملت فلسطین بوده و هستند، اما متاسفانه خود گروه های فلسطینی با همدیگر درگیر هستند و اختلافاتی میان آنها وجود دارد که باید هر چه زودتر سعی در حل آنها داشته باشند.»
“عمرو موسی” دبیر کل اتحادیه عرب که اغلب هیچ انتقادی از رژیم صهیونیستی انجام نمی دهد، این بار نیز بر خلاف انتظار به انتقاد از گروه های فلسطینی پرداخته و اظهار داشت که «درگیری های داخلی میان احزاب و گروه های فلسطینی باعث شده است که هیچ امیدی نسبت به حل مساله فلسطین در وضعیت کنونی وجود نداشته باشد. من به شدت از گروه های فلسطینی ناراضی هستم، اما ملت فلسطین هیچ مسئولیت و گناهی در این زمینه ندارند؛ چرا که مسئول تمامی حوادث داخلی این کشور گروه های سیاسی آن هستند. آنها به خوبی از این مساله آگاهند که دولتی در فلسطین وجود ندارد که بخواهند بر سر تصاحب کرسی های آن با یکدیگر درگیر شوند. بنابراین بهتر است که آنها ابتدا برای تشکیل کشور مستقل فلسطینی و دولت فلسطینی تلاش کنند و بعد به فکر رقابت بر سر کرسی های وزارتی آن با هم رقابت کنند.»
اما وزاری خارجه کشورهای عربی نیز به خوبی از ضعف خود برای مصالحه میان گروه های فلسطینی آگاهند؛ چرا که ماه ها گفتگو میان گروه های فلسطینی نتیجه ای جز توافق با رژیم صهیونیستی برای آرام سازی در نوار غزه به همراه نداشت و نتوانست جنبش های فتح و حماس را بر سر میز مذاکره با یکدیگر بنشاند و اکنون نیز جنبش جهاد اسلامی وارد دایره درگیری و جنگ با جنبش حماس شده است.
حماس نگران این مساله است که موضع دولت مصر علیه منافع آن باشد و این کشور با ایجاد اختلاف میان این جنبش و دیگر گروه های فلسطینی سعی در اعمال فشار علیه آن داشته باشد. البته مصر نیز به نوبه خود تلاش دارد که با پیشبرد طرح اعزام نیروهای عربی به نوار غزه، این منطقه را از زیر سیطره جنبش حماس خارج کند.
مقامات قاهره بر این باورند که با استفاده از این روش می توان اوضاع نوار غزه را به زمان قبل از سیطره جنبش حماس بر نوار غزه بازگرداند. در مقابل جنبش حماس با اعلام مخالفت با طرح اعزام نیروهای عربی یا بین المللی به نوار غزه تهدید کرده است که به هیچ نیروی خارجی اجازه نخواهد داد که وارد نوار غزه شوند. این جنبش معتقد است که کشورهای عربی به جای اعزام نیروهای عربی برای شکستن محاصره نوار غزه و بازگشایی گذرگاه مرزی رفح میان نوار غزه و مصر، سعی در خارج کردن مواضع قدرت از دست آن دارند.
محمود عباس نیز به نوبه خود با طرح مصر برای اعزام نیروهای عربی یا بین المللی به نوار غزه موافق است، اما این مساله تا زمانی که جنبش حماس با آن موافقت نکند، هیچ نتیجه ای در پی نخواهد داشت. دولت مصر نیز کاملا از این مساله آگاه است و “احمد ابو الغیظ” وزیر امور خارجه مصر خاطر نشان کرده است که اعزام نیروهای عربی به نوار غزه ممکن است با توافق میان طرفین صورت گیرد. اما دولت مصر در همین حال سعی دارد گفتگوهای خود با عباس و دیگر گروه های فلسطینی در زمینه مصالحه را ادامه دهد، ولی طرف این مصالحه جنبش حماس نیست.
دولت مصر اخیرا پیشنهاد تازه ای را مطرح کرده است که بر اساس آن باید دولتی تکنوکرات و موقت در فلسطین تشکیل شود که به هیچیک از گروه های داخلی وابسته نبوده و زمینه را برای برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاستی آماده کند. بر اساس همین طرح، قرار است منشوری ملی با هدف اخراج رژیم صهیونیستی از مناطق تحت اشغال خود در اراضی اشغالی سال 1967 و حل مشکل آوارگان تدوین شود.
قاهره امیدوار است موافقت جنبش حماس را که بالاخره مجبور است به تشکیل کشور فلسطینی در مرزهای سال 1967 اکتفا کند، به دست بیاورد، اما رهبران جنبش حماس تاکنون به صورت رسمی با این توافقنامه موافقت نکرده اند و انتظار می رود که دولت مصر به منظور گفتگو در این زمینه پس از ماه مبارک رمضان آنها را به قاهره دعوت کند. مساله دیگر در این زمینه این است که ممکن است تا آن زمان نخست وزیر جدیدی در رژیم صهیونیستی بر سر کار آمده و عباس نیز از واشنگتن برگردد و از سوی دیگر، سوریه نیز با این مساله موافقت کند که با اعمال فشار علیه جنبش حماس شرایط را برای مصالحه میان گروه های فلسطینی آماده کند.
