بی شک، شهادت «اسماعیل هنیه» رهبر و رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس ضربه ای بزرگ و سنگین برای این جنبش بود؛ چرا که وی مجموعه ای از صفات و خصوصیات ایمانی، تربیتی، رفتاری، رهبری و تشکیلاتی و امکانات سیاسی و تبلیغی و گفتمانی را در خود جمع کرده بود که باعث می شد در راس رهبران؛ نه تنها حماس، بلکه ملت فلسطین و امت قرار گیرد.
در این مقاله به ذکر 8 نکته درباره شهادت «اسماعیل هنیه» (رحمه الله) می پردازیم:
نخست: اینکه مرحوم هنیه شخصیت ایمانی قوی و اعتقاد عمیقی به پروژه اسلامی فلسطین داشت و در عین حال، قدرت منحصر به فردی در طرح این مساله به روشی متمدنانه و میانه روانه را داشت که هم باعث ایجاد وحدت شود و هم با دیگر ابعاد ملی و انسانی آرمان فلسطین همسویی داشته باشد. گفتمان سیاسی او مبتنی بر یک زبان سیاسی فراگیر و متمرکز بر روی مشترکات بود که ضمن هضم و پذیرش اختلافات سعی داشت باعث هم افزایی تلاش ها و صرف انرژی در راه مقابله با دشمن صهیونیستی و نه در عرصه درگیری های داخلی شود.
دوم: طبیعت شخصی منعطف و دارای روابط گسترده، برخورد راحت و بی تکلف، تواضع طبیعی و غیرتصنعی، خوب گوش دادن به حرف های طرف های مقابل و لبخندی که هرگز از صورتش رخت بر نمی بست.
سوم: شیوه رهبری او ماهیت «پدرانه» داشت که باعث می شد همه را به خود جلب کند و هیچ کس را از خود نرنجاند. او از اشتباهات دیگران گذشت می کرد و انتقادات را با سعه صدر می پذیرفت. تصدی سمت نخست وزیری تشکیلات خودگردان و رهبری حماس در نوار غزه و پس از آن رهبری کل جنبش حماس هیچ بخشی از شخصیت اجتماعی و مردم مدارانه او را که دوست داشت ساده زیست باشد و درد و رنج مردم را با پوست و گوشت خود احساس کند، تغییر نداد و او تا زمان شهادتش همان ساکن اردوگاه الشاطی بود که روحیاتش را حفظ کرده بود.
چهارم: هنیه تلاش کرد یک وحدت ملی واقعی را محقق کند و به شکاف داخلی فلسطین پایان دهد و موانع و مشکلات را از سر راه بردارد و در همین راه، نقش زیادی در امضای توافق مکه در سال 2007 داشت و ریاست دولت وحدت ملی را که از دل همان توافق بیرون آمد، بر عهده گرفت. وی در امضای توافق آشتی ملی در قاهره در سال 2011 هم نقش آفرینی کرد و در توافق الشاطی که در سال 2014 به امضا رسید، از سمت نخست وزیری کناره گیری کرد تا به روند تشکیل دولت وحدت ملی که شخص دیگری نخست وزیرش بود کمک کند. حماس در دوران رهبری وی در تابستان 2020 و اوایل 2021 حاضر به امتیازدهی های متعدد شد تا زمینه اجرای توافق آشتی فراهم شود. از جمله این امتیازات می توان به عدم از سر گیری فعالیت های مجلس قانونگذاری یا همان پارلمان فلسطین قبل از برگزاری انتخابات، چشم پوشی از شرط برگزاری همزمان انتخابات، واگذاری حق صدور دستورات دولتی به محمود عباس و چشم پوشی از عدم تشکیل شورای رهبری موقت از سوی عباس اشاره کرد که باعث شد در نهایت همه به این واقعیت پی ببرند که مشکل اصلی در مانع تراشی های عباس و اطرافیان وی است که جلوی فرآیند اصلاحات و بازسازی غزه را گرفته اند.
پنجم: شخصیت هنیه به شکل گسترده ای از سوی ملت فلسطین و گروه ها و شخصیت های آن پذیرفته شده بود و طی سال های گذشته در راس بسیاری از نظرسنجی های برگزار شده درباره انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین در رقابت با محمود عباس در هر دو منطقه کرانه باختری و باریکه غزه قرار داشت و در آخرین نظرسنجی که مرکز پژوهش های میدانی و سیاسی فلسطین در ماه ژوئن 2024 برگزار کرد، هنیه 76 درصد آراء را به خود اختصاص داد و در مقابل، محمود عباس تنها 20 درصد آراء را کسب کرد.
ششم: شخصیت هنیه مورد قبول گسترده طرف های عربی و اسلامی و بین المللی قرار داشت و توانسته بود روابط قوی با مقامات سیاسی قطر، ترکیه و ایران برقرار کند و شخصیت وی مورد احترام مقامات رسمی بسیاری از کشورهایی که حتی از لحاظ سیاسی و ایدئولوژیک هم با جنبش حماس اختلاف داشتند، بود. هنیه همچنین جایگاه ویژه ای نزد جنبش های اسلامگرا داشت و مورد احترام جنبش های سیاسی و اصلاح طلب ملی و ناسیونالیستی و چپگرا و غیره بود.
هفتم: هنیه در طول نبرد طوفان الاقصی جنبش حماس را با اقتدار رهبری و روابط سیاسی آنرا اداره کرد و با مهارت بالایی مذاکرات را پیش برد که این نشانگر جایگاه و قدرت جنبش حماس و توانمندی آن برای رهبری پروژه ملی فلسطین و رهبری مقاومت و پروژه آزادسازی بود. هنیه حمایت های لازم را از عملیات های نظامی انجام داد و ضمن حفظ قاطعانه اصول و مبانی، بیان خواسته های ملت فلسطین در زمینه آزادی و استقلال، با در نظر گرفتن منافع، برخورد نرمی با مسائل تاکتیکی داشت تا ضمن توقف تجاوزات به غزه، عقب نشینی دشمن از این منطقه را تضمین کند و بتواند عملیات مبادله اسرای شرافتمندانه ای انجام دهد و زمینه را برای لغو محاصره غزه و بازگشایی گذرگاه ها فراهم کند. وی همواره با برادران خود در فرماندهی عملیات های میدانی و نظامی و مدنی در نوار غزه و در راس آنها «یحیی سنوار» همرزم خود، هماهنگی و تفاهم و ارتباط همیشگی داشت.
هشتم: هنیه در دل ها و افکار ملت فلسطین جای همیشگی برای خود باز کرد؛ به طوری که مانند خود آنها زندگی کرد و خود و خانواده اش درد و رنج ملت فلسطین را لمس کردند و فداکاری ها و بلندپروازی های آنها را دنبال کردند. هر چند که هنیه به خاطر شرایط اضطراری و استثنائی مرتبط با ماهیت فعالیت ها و اقدامات و به منظور فراهم شدن زمینه تردد و تحرک آزادانه، در خارج از نوار غزه زندگی می کرد، اما اکثر اعضای خانواده وی که در نوار غزه مانده بودند، مانند دیگر اقشار مردم زندگی کردند و درد و رنج آنها را تجربه کردند و در معرض حملات عمدی رژیم صهیونیستی قرار گرفتند؛ به طوری که بیش از 60 نفر از اعضای خانواده وی شهید شدند که از جمله آنها می توان به 3 پسر و تعدادی از نوه هایش اشاره کرد که وی با آرامش و خویشتن داری خاصی خبر شهادت آنها را دریافت کرد و بر ادامه راه مقاومت تا شهادت خودش تاکید کرد.
در پایان باید گفت که حماس و فلسطین و امت با شهادت هنیه ضایعه بزرگی را متحمل شدند، اما شهادت وی انگیزه ای برای تلاش و فداکاری و رشادت بیشتر در راه آزادسازی فلسطین خواهد بود و همان طوری که تجربه ثابت کرده است این شهادت باعث تضعیف حماس نخواهد شد، بلکه باعث افزایش قدرت و تقویت پایگاه مردمی و اعتبار این جنبش می شود. حماس با ساختار تشکیلاتی و مشورتی که دارد و تشکیلات گسترده توانمندی که در داخل و خارج درست کرده است، می تواند راه را ادامه داده و دستاوردهای متعددی کسب کند.
امثال هنیه نه تنها به عنوان الهام بخش ملت های خود، بلکه به عنوان الهام بخش امت و جنبش های آزادی خواهی و همه بشریت در تاریخ ماندگار خواهند شد.
